Verkrachting in de strijd tegen Koerdische betogers in Iran

Iran gebruikt verkrachting als een middel om betogers onschadelijk te maken. Met mensenrechtenschendingen en geweld probeert Teheran de al maanden durende burgeropstand de kop in te drukken. Daarbij vormen vooral de Koerden de kop van Jut.

Door Judit Neurink

Ik had gehoopt dat ik na de verhalen van en over yezidi-vrouwen die in Irak en Syrië voortdurend verkracht werden door de religieuze fanatiekelingen van ISIS, niet meer over dat soort gruwelijkheden zou hoeven schrijven. Maar bij de protesten in Iran komen nu berichten over soortgelijke misdaden van de zijde van een regime dat zich ook al islamitisch noemt.

De protesten in Iran zijn hun derde maand ingegaan. Begonnen door vooral vrouwen, na de dood van de Koerdisch-Iraanse Jina (Mahsa) Amini in handen van de zedenpolitie in Teheran, hebben ze zich als een woedende storm over heel Iran verspreid. De ludieke acties van vrouwen zonder hoofddoek die briefjes uitdelen met de leuze Vrouw, Leven, Vrijheid, zijn veelal voorbij. In plaats daarvan treden de autoriteiten steeds harder op tegen de demonstranten, waarbij inmiddels honderden doden zijn gevallen.

Vooral in de Koerdische regio gaat het er hard aan toe. Er wordt met scherp geschoten, zelfs binnen in huizen, maar dat weerhoudt mensen er niet van door te gaan.  Het is duidelijker dan ooit dat heel veel Iraniërs af willen van hun regime. Een kat in het nauw maakt rare sprongen, en dat heeft voor de machthebbers in Iran altijd gegolden. Al sinds de revolutie van 1979 grijpen ze naar oppressie, geweld en angst zaaien om zich staande te houden.

Belasteren

Onderdeel daarvan is ook altijd geweest het belasteren van vrouwen die zich ertegen uitspreken. Dat zijn bandeloze vrouwen en hoeren, zo luidt het discours, in een land waar dat door de conservatieve moraal een hoogst omstreden status is. Wie kent er niet de verhalen over Iraanse vrouwen die voordat ze geëxecuteerd werden, nog eerst verkracht werden opdat ze niet als maagden zouden sterven en in de hemel konden terechtkomen…

Verkrachting is opnieuw een wapen in de strijd tegen de betogers van nu. De Amerikaanse zender CNN, die de protesten opvallend goed volgt, wist getuigen en slachtoffers te spreken. Van de 17.000 betogers en hun aanhangers die zijn opgepakt en vaak in het gevangenissysteem verdwenen, zijn velen systematisch verkracht. Mannen én vrouwen.

Zo beschrijft de zender het lot van een jonge vrouw die actief was op sociale media, opgepakt werd en doodsbang, kaalgeschoren en met ernstige verwondingen als gevolg van verkrachtingen in een ziekenhuis belandde. Meerdere artsen kwamen erover naar buiten, terwijl de autoriteiten volhielden dat de vrouw behandeld werd voor een darmkwestie.

Koerdistan

Dat het vooral in de Koerdische regio van Iran gebeurt, zal niemand echt verbazen. Het lijkt erop dat ook andere minderheden in Iran ermee te maken hebben. Maar de autoriteiten in Teheran hebben in de Koerden een zwarte piet gevonden die ze gretig uitspelen. De betogers zijn opstandelingen en worden geleid door Koerdische groepen in Irak die gesteund worden door het Westen, zo luidt hun beschuldiging. En daarom worden die groepen over de grens in Iraaks-Koerdistan gebombardeerd, waarbij deze week opnieuw doden en gewonden vielen. Bovendien dreigt Teheran zelfs met een grondoffensief.

Hoewel de groepen het verzet inderdaad volop steunen, hebben ze de mensen noch de wapens om de beweging ook echt te leiden. Dit is een volksbeweging, waarbij vele duizenden moedige burgers zich de mond niet langer laten snoeren. Hun probleem is juist dat er geen echte leiding is, waardoor de opstand niet verder komt dan tijdelijk wijken en politiestations te veroveren.

Begonnen

Anderzijds is de opstand wel in Koerdistan begonnen, en is ze daar het felst, na jaren van onderdrukking door Teheran. Het regime weet natuurlijk heel goed dat ook in de jaren zeventig de opstand tegen de sjah die uiteindelijk uitmondde in diens val en de komst van ayatollah Khomeini, in Koerdistan is begonnen.

Het gebruik van seksueel geweld is een gerichte campagne in een oorlog tussen een gemilitariseerde overheid en burgers die haar voortbestaan bedreigen. Het is een oorlogsmisdaad, en als zodanig moet er ook over worden bericht, en moeten uiteindelijk de schuldigen worden berecht. Net zoals dat nu mondjesmaat gebeurt met ISIS-leiders en -strijders die yezidi’s (en overigens ook sjiieten) als oorlogsbuit en ongelovigen verkrachtten. Het is een wapen dat de tegenstander ontmenselijkt en verandert in een doelwit dat niet beter verdient. Een wapen dat vooral ook al vaak tegen minderheden is gebruikt.

Het gaat ervan uit dat de schande van een verkrachting zo groot is, dat de slachtoffers in de eigen omgeving door eerwraak gedood worden. CNN meldt ook dat slachtoffers worden gechanteerd door videobeelden van de verkrachting. Dat beleid is bestemd om vrouwen bang te maken voor eerwraak zodat ze zich niet meer met de protesten in zullen laten.

Imams

Inmiddels hebben imams in Koerdistan echter de zijde van de bevolking gekozen, en worden de luidsprekers van de moskeeën gebruikt voor leuzen tegen de regering. Dat zijn echter soennitische geestelijken, in een land waar de macht in handen is van sjiitische mollahs. Toch gaan ook onder die laatsten nu wel stemmen op om de sociale regels te versoepelen, om zo Pandora weer in haar doos te krijgen.

Wie echter dacht dat dit zomaar gaat, moet toch eens kijken naar het Iraanse elftal dat in Qatar weigert mee te zingen met het volkslied. Dat daarna ook verbaal achter de betogers gaat staan. Moedig, zeker. Maar het is ook een belangrijk signaal: deze opstand wordt breed gedragen.

Het regime gaat er echter nog steeds vanuit dat ze het met de hardst mogelijke repressie de kop in kan drukken. Zo zijn inmiddels ook de eerste doodstraffen uitgesproken tegen de betogers, die zich immers zouden verzetten tegen God zelf. De betreffende jongeman, die een overheidsgebouw in brand zou hebben gestoken, werd ook schuldig bevonden aan ‘het verspreiden van corruptie over de aarde’. Vijf anderen kregen celstraffen tussen vijf en tien jaar.

Schokkend is ook het grote aantal kinderen en tieners onder de doden. Van de meer dan 400 dodelijke slachtoffers, zouden er zestig minderjarig zijn.

In het verleden zijn betogingen na hard optreden inderdaad uitgeblust. Voor Teheran is het dus inmiddels een beproefd recept. Waarbij het regime ook tracht om zoveel mogelijk van zijn misdaden voor de buitenwereld te verbergen, door internet te belemmeren en journalisten het werken onmogelijk te maken.

ISIS

Ik kan het niet helpen, maar opnieuw dringt zich de vergelijking met de terreurgroep ISIS op. Beide regimes leggen hun interpretatie van de islam aan iedereen onder hun bewind. En verketteren, onderdrukken, straffen en doden mensen die iets anders geloven. Ze normaliseren seksueel geweld en gebruiken dat tegen tegenstanders en minderheden. En bedienen zich van grove mensenrechtenschendingen om aan de macht te blijven.

Het verschil is dat ISIS uiteindelijk werd bestreden door een coalitie van landen die zich vooral zorgen maakten over de verspreiding van haar radicale geloof en geweld naar eigen bodem. Voor Iran geldt dat minder, al zijn er al berichten over Iraanse intimidatie tegen Iraniërs die zich in het buitenland kritisch opstellen jegens het Iraanse regime. En dan zijn er natuurlijk de volstrekt illegale drone-aanvallen op Iraanse Koerden in Irak. Die de Amerikanen en Europeanen weliswaar veroordeeld hebben, maar waartegen niemand echt iets onderneemt. Afgekondigde sancties tegen leden van de Iraanse regering hebben geen enkel effect op het geweld tegen de eigen burgers.

In Irak wist de Koerdische overheid in 2014 de Amerikanen te overtuigen van het gevaar dat ISIS vormde. Wie doet dat als het gaat om het regime in Teheran? Of blijven we allemaal machteloos toekijken, zijn burgers de dupe en gaan de daders straks weer gewoon vrijuit?