Koerden beloven oplossing Europese gascrisis

De Iraakse Koerden zijn ingesprongen op de gascrisis die in Europa dreigt door de oorlog in Oekraïne. Binnenkort leveren zij dat gas, belooft de Koerdische premier. En ze veroveren daarmee meteen ook hun eigen felbegeerde economische onafhankelijkheid.

Door Judit Neurink

“We veranderen Koerdistan in de energie-hub van onze regio,” beloofde de Koerdische premier Masrour Barzani zijn gehoor tijdens het Global Energy Forum in Dubai. “Ik vertrouw erop dat Koerdistan binnenkort een belangrijke energiebron zal zijn voor de groeiende vraag van de wereld. In de nabije toekomst zullen we gas exporteren naar Irak, Turkije en Europa.”

Opvallende uitspraken, vooral in het licht van een recente uitspraak van het hoogste federale hof van Irak, dat de Koerden volgens de Iraakse grondwet geen recht hebben om zelf olie en gas te winnen en verkopen. Barzani neemt die uitspraak ‘ongrondwettelijk en overduidelijk politiek’ en zegt met Bagdad te werken aan “een overeenkomst die recht doet aan zowel de grondwet als de Koerdische rechten daarin”.

En komt dan meteen maar met de oplossing voor een Europa, dat door de oorlog in Oekraïne tekorten aan olie en gas vreest en de prijs ervan al ziet stijgen: importeer dat gas uit Koerdistan. “We hebben in Koerdistan de capaciteit om ten minste een deel van de tekorten in Europa te compenseren, als onze partners in Bagdad bereid zijn met ons te werken,” zegt hij.

De Koerden lijken een reden te hebben om te denken dat die partners dat wel willen, want die hebben ondanks de uitspraak van het federale hof niets tegen hun nu dus illegaal verklaarde olie- en gaswinning ondernomen.  Ze weten bovendien dat ze in Bagdad nodig zijn voor de vorming van een nieuwe regering, die ruim zes maanden na de verkiezingen steeds weer strandt op ruziënde sjiitische partijen.

Ontginnen

De Koerden begonnen in de jaren na de val van Saddam, toen ze officieel de status van regio kregen binnen de federatie Irak, te werken aan het ontginnen van hun eigen oliebronnen. De dagelijkse productie ligt momenteel op een half miljoen vaten. Na de bouw van twee pijpleidingen gaat het grootste deel ervan via Turkije naar het buitenland. Israël met bijna een derde een van de afnemers daarvan.

Hoewel er onder de Koerdische bodem een grote gasbel is gevonden, wordt het gas vooral nog voor intern gebruik toegepast, en dan met name voor de opwekking van elektriciteit. Bij een dagelijkse productie van een half miljard kubieke voet aan gas is er echter een gebrek aan gaspijpleidingen, waardoor bijvoorbeeld een energiecentrale bij Dohuk buiten werking is. Dus laat staan dat Koerdistan nu al meteen klaar is om gas naar Europa te sturen ter vervanging van het Russische.

De uitvoering van Barzani’s in Dubai benoemde doelen moet vooral ook leiden tot een grotere onafhankelijkheid van de regio van het vaak anti-Koerdische beleid in Bagdad. Volgens Barzani zal “een sterk, economisch onafhankelijk Koerdistan (echter) geen dreiging vormen voor zijn buren noch voor zijn partners in Bagdad”. De Koerdische Regio zou hen zelfs kunnen helpen om “aan hun energiebehoefte te voldoen.”

Daarbij is het wel goed te bedenken dat de Koerdische olie-inkomsten de afgelopen jaren volstrekt onvoldoende zijn gebleken om de Koerden ook maar in enige mate economisch onafhankelijk te maken van Bagdad. Zonder een bijdrage uit de Iraakse kas kunnen ze hun eigen ambtenaren niet eens betalen, wat tot grote onvrede onder de Koerdische burgers heeft geleid.

Pijpleiding

Een belangrijk onderdeel van het plan om Koerdistan aan eigen inkomsten te helpen vormen de pijpleidingen waarmee de olie naar Turkije vloeit. Ze zijn aangelegd door dezelfde Koerdische zakenman wiens buitenhuis onlangs bestookt werd met Iraanse raketten. Persbureau Reuters legt nu een link tussen de aanleg van een nieuwe gasleiding en de aanslag op het huis van sjeik Baz Barzinji van 13 maart.

In Dubai verklaarde premier Barzani trots dat de Verenigde Staten het potentieel van de Koerdische gassector hebben erkend en dat zij meebetalen aan pogingen om de productie te verhogen. Volgens Reuters zouden Amerikanen in het huis van sjeik Baz plannen hebben besproken voor de aanleg van een nieuwe gasleiding naar Turkije en Europa, en waren daar Israëlische experts bij aanwezig.

Hoewel het kantoor van de Koerdische president Nerchirvan Barzani ontkent dat dergelijke gesprekken in sjeik Baz’ huis hebben plaatsgevonden, heeft Reuters zowel een Amerikaanse als een Iraakse als een Turkse bron dat er toch echt over gesproken is. En volgens de Iraakse bron was dat in sjeik Baz’ huis, omdat hij de gasleiding gaat aanleggen.

Keelgat

Wie goed leest, ziet overigens dat Barzani’s kantoor de aanwezigheid van Israëlische specialisten op zich niet ontkent, dat geldt alleen voor Israëlische militairen of functionarissen. En het was de aanwezigheid van die Israëliërs die de Iraniërs in het verkeerde keelgat zou zijn geschoten, en wat leidde tot de rakettenregen. De keuze daarvoor van de locatie waar de gasleiding werd besproken, vormde een boodschap voor alle betrokkenen.

Want het exportplan zou de rol van Iran als belangrijkste leverancier van gas aan Irak en Turkije kunnen bedreigen. En dat terwijl de Iraanse economie nog steeds lijdt onder internationale sancties. Die lijken voorlopig niet opgeheven te worden nu het overleg om het kernverdrag tussen Iran en het Westen nieuw leven in te blazen stroef verloopt.

En dat terwijl Irans grootste vijand in de regio, Israël, de banden met zijn regionale concurrent Turkije heeft aangehaald. De Turkse president Erdogan heeft gesuggereerd dat Turkije en Israël samen kunnen werken om Israëlisch gas naar Europa te laten stromen dat de tekorten door de Oekraïense oorlog kan opvangen. En hij heeft ook al aangegeven een gasakkoord te willen sluiten met Irak.

Barzani’s suggestie in Dubai dat het plan voordelen heeft voor Bagdad was terecht. Irak importeert gas uit buurland Iran, en heeft zojuist weer Amerikaanse toestemming gekregen om daar ondanks de sancties tegen Iran mee door te gaan. Dat gas is nodig voor het opwekken van elektriciteit, een voortdurend probleem in Irak waar de overheid ondanks herhaalde beloften nog steeds onvoldoende stroom weet te leveren. In hete zomers is dat slechts enkele uren per dag, wat jaarlijks tot protesten van de Irakezen leidt.

Vergaande gevolgen

De sancties die Europa tegen Rusland heeft afgekondigd wegens zijn invasie in Oekraïne kunnen vergaande gevolgen hebben voor de regio. Voor de Iraakse afhankelijkheid van Iran, voor de rol van Turkije in de regio. Maar vooral ook voor de Koerden. Als zij het goed spelen, en kans zien op tijd hun gasleiding aan te sluiten op de juiste netwerken, zou hen dat aan grotere economische onafhankelijkheid kunnen helpen.

Dat kan ook de redding zijn voor Masrour Barzani en zijn regering. Als gevolg van conflicten met Bagdad en het geheel en tegenwoordig deels wegvallen van de Iraakse bijdrage aan de Koerden, verliest die onder de verarmde Iraaks-Koerdische bevolking steeds meer aan steun. De verkoop van Koerdisch gas kan de welvaart weer wat opkrikken.