Collectieve menselijkheid kwijt bij conflict Israël en Palestijnen

De crisis tussen Israël en de Palestijnen leidt tot een enorme polarisatie en verkettering. Je moet wel stelling nemen tegen een van de twee. Wat is er met onze collectieve menselijkheid gebeurd?

Door Judit Neurink

‘Uw geloofwaardigheid staat onder druk als u Israëls #genocideinGaza steunt en #IsraeliWarCrimes in Gaza niet veroordeelt. Israël begaat meer misdaden in Gaza dan ISIS dat deed in Mosul.’

Deze waarschuwing volgt via X/Twitter op mijn vorige Theedrinkerbericht over de overeenkomsten tussen Hamas en ISIS en komt van een Iraakse journalist. Die in een andere tweet waarschuwt dat ‘uiteindelijk, alle onschuldige mensen in Gaza door Israëlische terroristen zullen worden gedood voordat de laffe internationale gemeenschap oorlogsmisdadiger Netanyahu zal stoppen.’

Het is duidelijk waar zijn sympathieën liggen: precies zoals die van veel Irakezen, die Israël al sinds 1948 beschouwen als de grote vijand. Zelfs al heeft Irak geen landsgrenzen met de Joodse staat en heeft ze er niets van te vrezen. Zelfs al zijn de huidige machthebbers toch (indirect) slachtoffer van (de verdreven) dictator Saddam Hoessein die de Palestijnen steunde terwijl zijn volk hongerde. Dat die politici hun oordeel over Palestijnen zo pragmatisch bijstelden is nog te begrijpen. Maar van een journalist zou je tenminste verwachten dat hij probeert wat afstand te nemen.

Partij gekozen

Ruim een week nadat Hamas uit Gaza Israël binnenviel en Israël de bloedige moorden en bommenregen wreekte met een poging Gaza te vernietigen, heeft de wereld partij gekozen. En wel zodanig, dat wie een andere mening heeft, in het beste geval wordt uitgescholden. Bezwaar maken tegen beide vormen van geweld is daardoor omstreden. Uitleg van achtergronden geven ook.

Journalisten doen er helaas aan mee. Aan beide zijden. Zo vraagt een Israëlische journaliste zich op X/Twitter af wanneer de wereld wakker wordt. ‘Dit zijn de “arme burgers van Gaza”. Openlijk juichend op straat terwijl Hamas raketten afvuurt op Israël in een poging onschuldige Israëliërs te doden en terroriseren. En niet bang om massaal buiten te staan omdat ze weten dat Israël burgers niet opzettelijk aanvalt.’

Anderzijds zijn er ook Israëlische collega’s die proberen de zaken in perspectief te plaatsen. Zoals Seth Frantzman van de Jeruzalem Post. Wie profiteert er eigenlijk van de crisis, vraagt hij in een uitgebreide tweet. ‘Ik weet dat het makkelijker is om naar de verhalen ter plekke te kijken, maar we moeten berichten hoe de Hamas-leiders superrijk werden en kunnen relaxen terwijl mensen in Israël en Gaza niet kunnen slapen.’

Journalisten moeten over beide zijden rapporteren, opdat iedereen voor zichzelf kan uitmaken wat hij of zij ervan vindt. In dit conflict wreekt zich iedere keer weer dat er veel meer journalisten in Israël zitten – en dat daar ook de buitenlandse pers binnenvliegt, terwijl het Gaza te gevaarlijk is. Volgens de Palestijnse journalistenbond zijn er in een week al elf journalisten omgekomen en meer dan twintig gewond geraakt.

Internet

Bovendien is er door de Israëlische bombardementen bijna geen internet meer in Gaza, en ook het uitvallen van de elektriciteit maakt werken er voor de media erg moeilijk. En dan is er de censuur. De Israëlische minister van Communicatie Shlomo Kharhi wil niet alleen het lokale kantoor van Al-Jazeera sluiten. Hij werkt aan een noodverordening waardoor journalisten en burgers kunnen worden opgepakt voor het publiceren van berichten die het ‘nationale moreel beschadigen’.

Op sociale media worden bepaalde berichten al gewist. Azmat Zahra, een prijswinnend onderzoeksverslaggever voor de New York Times, meldt dat haar berichten op Instagram over de oorlog in Gaza onzichtbaar zijn gemaakt. En dat nogal wat collega’s hetzelfde overkomt. Ze noemt het een ‘uitzonderlijke dreiging voor de informatievoorziening en betrouwbare journalistiek over een ongeëvenaarde oorlog’.

Want de polarisatie is overal. Niet alleen in Nederland, waar ruzie wordt gemaakt over welke vlag de gemeente mag uitsteken, de Israëlische of de Palestijnse. Waar een moslima uit een partij stapt omdat ze zich niet kan vinden in de mening van haar partijgenoten over het conflict.

Kijk naar Turkije, waar president Erdogans zoon Bilal en zijn schoonzoon Selcuk Bayraktar, die drones maakt, de straat op gaan om hun steun te tonen voor Hamas.

Conditioneel

Die polarisatie gaat zover dat Andrew Stroehlein van Human Rights Watch klaagt dat, als hij meldt dat kinderen worden vermoord, mensen ‘willen weten welke kinderen, voordat ze in een woede-modus of een rechtvaardigings-modus schieten’. Die mentaliteit, die conditionele menselijkheid, is precies het probleem, zegt hij.

Datzelfde brengt de Amerikaanse TV-persoonlijkheid Mehdi Hassan ertoe te verzuchten dat de afgelopen dagen hebben getoond dat veel mensen Israëlische doden betreuren maar niet de Palestijnse – en omgekeerd. ‘Wat is er gebeurd met onze collectieve menselijkheid?’

Collega Nastascha van Weezel maakt zich zorgen over die polarisatie die tot aanvallen op zowel Joden als moslims leidt. ‘Ik zie heftige discussies waar iemand met een andere mening opeens de vijand is, en jarenlange vriendschappen die kapotgaan. Dat mogen we niet laten gebeuren. Hou elkaar vast. Juist nu.’

En Abdou Bouzerda van VPRO’s Bureau Buitenland voorspelt dat ‘de Gaza-Israël-oorlog een golf van antisemitisme, islamofobie en nog meer van het slechtste van de mens naar voren zal brengen.’ Het moet daar eerst en vooral over gaan, vindt hij, maar er moet ook in de journalistieke berichtgeving en analyses ruimte zijn voor de andere gevolgen.

Week

Ondertussen heeft het de Amerikaanse president Biden na steunbetuigingen aan Israël wel een week gekost voordat hij erop wees dat ‘we niet uit het oog mogen verliezen dat de overgrote meerderheid van de Palestijnen niets te doen had met de Hamas-aanvallen. En als gevolg ervan lijden.’ En dat de Palestijnse president Mahmoud Abbas eindelijk verklaarde dat ‘Hamas acties niet representatief zijn voor de Palestijnen’, en de bevrijding van alle gijzelaars eiste.

Die polarisatie nekte ook Women Wage Peace, een Israëlische vredesorganisatie van Joodse en Arabische vrouwen die er een week over deed om een verklaring te formuleren. Ze eisen dat de Israëlische regering onmiddellijk gaat onderhandelen om alle gijzelaars vrij te krijgen. ‘We strekken een hand van vrede uit naar de moeders van Gaza en de Westbank. Wij moeders moeten ons samen met vrouwen overal ter wereld verenigen om deze gekte te stoppen.’

Dat ‘deze gekte’ de wereld verdeelt in kampen, is deels historisch zo gegroeid, tijdens de herhaalde crises door de jaren heen. Maar nu gebeurt het terwijl de wereld bezig is met een stoelendans, met nieuwe relaties tussen Israël en een aantal Arabische landen. Door de crisis kunnen plannen om die detente uit te breiden naar Saoedi-Arabië voorlopig te ijskast in. Daarmee lijken Hamas en Iran in een deel van hun opzet te zijn geslaagd.

Maar het lijkt wel of de kloof tussen de aanhangers van de twee hoofdrolspelers in het conflict groter is dan ooit. En dat komt niet alleen door de gruwelijkheden aan beide zijden. Het komt ook door de rol van sommige politici en een deel van de pers. Het gebrek aan tegenwicht. Het afkeuren van de acties van de ene zijde, en tegelijkertijd die van de andere zijde goedkeuren, al dan niet stilzwijgend. De suggestie dat het doden van de ene groep erger is dan van de andere. Inderdaad: het gebrek aan collectieve menselijkheid.

Waarheid

Terwijl iedereen weet dat de enige waarheid is en blijft, dat de Israëliërs en de Palestijnen er samen uit zullen moeten komen. Een manier moeten vinden om vreedzaam samen te leven. Dat is wat de nadruk moet krijgen: de onafwendbaarheid van de keuzes die uiteindelijk gemaakt moeten worden. De inzet die nodig is om het zo wreed beschadigde vertrouwen te herstellen. De beleidswijzigingen die nodig zijn. Waarin mensen en menselijkheid centraal staan.

Liever eerder dan later. Zolang de wereld nog doorgaat zichzelf in kampen te verdelen, zal het echter eerder later zijn.

Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard? Dan kun je jouw waardering laten zien door een kleine bijdrage te doen. Als veel lezers dit doen, kan ik artikelen blijven schrijven over het Midden-Oosten.