Mijn Koerdische woonplaats Erbil gevaarlijk? Nee hoor!

Mijn Koerdische woonplaats Erbil – ja, daar in dat gevaarlijke Irak – is de vijfde meest veilige stad ter wereld. Maar wil je avontuur, stap dan toch maar niet meteen in het vliegtuig.

Mijn Koerdische Facebookvrienden buitelen over elkaar heen om het bericht te delen dat de Koerdische hoofdstad Erbil op nummer vijf staat van de vijftig veiligste steden van de wereld.

De website The Daily Meal (‘All Things Food & Drink’) heeft de lijst samengesteld voor reizigers die een veilige bestemming zoeken. Ze maakt gebruik van statistieken van Numbeo, zoals de crime index voor 2018, die Venezuela als het meest criminele land en Japan als het minste bestempelt. Nederland staat op nummer 98, maar negentien nummers verwijderd van die koploper van de veiligheid.

In de lijst van The Daily Meal komt Amsterdam niet voor; wel schittert Eindhoven op nummer veertig. Roemenië, Canada, Zwitserland en de Verenigde Staten leveren meerdere steden. Het Japanse Osaka staat op nummer drie. Maar wat velen zal verbazen is dat de twee meest veilige steden in het Midden-Oosten liggen – in de regio die iedereen met oorlog en geweld associeert: Abu Dabhi (Emiraten) op twee, en Doha (Qatar) als de veiligste vakantiebestemming. Voor beide heb je overigens wel een gevulde portemonnee nodig.

Op de lijst staan zeven steden uit diezelfde gevaarlijke regio, en vier zelfs in de top tien. Zoals mijn woonplaats Erbil dus. “Erbil, ook een van de oudste steden ter wereld, is een diverse stad met verschillende geloven en achtergronden die je kunt ontdekken in haar vele bazaars, parken, moskeeën en museums,” schrijft de site onder een foto vanaf de eeuwenoude citadel middenin de stad.

Open rits

Eerlijk gezegd klopt het wel. In de vijf jaar dat ik er woon, ben ik niet een keer beroofd (afkloppen!). Ik doe niet moeilijk over een open rits van mijn tas, of over het achterlaten van laptops en camera’s in geparkeerde auto’s. Ingebroken wordt er nauwelijks. Taxichauffeurs doen vaak grote moeite om hetgeen klanten achterlaten in hun auto, netjes terug te bezorgen – en dat geldt zelfs voor plastic tasjes met duizenden dollars.

Want in dit deel van de wereld is de sociale controle nog zo groot, dat je het niet in je hoofd haalt de woede van je gemeenschap over je heen te halen door iemand te bestelen. Dat gezegd hebbend, geldt dat weer niet altijd voor diezelfde taxichauffeurs die ik net als eerlijk heb afgeschilderd. Er zijn er nogal wat die, als ze een buitenlander zien, meteen de prijs flink verhogen.

En dan is er de rare tegenstelling, dat bijna niemand er moeite mee lijkt te hebben de overheid te bestelen. Tot voor kort waren er duizenden, die een dubbel of zelfs driedubbel overheidssalaris incasseerden, tot een gedigitaliseerd identificatiesysteem daar korte metten mee maakte. Binnen de overheid is de corruptie groot, en hoewel mensen schelden op ambtenaren die steekpenningen vragen, zouden velen het zelf ook doen als ze de kans kregen.

ISIS

Terug naar de veiligheid. Was Erbil in 2014 niet bijna onder de voet gelopen door de legers van de islamitische groep ISIS? En waren er ook niet een aantal aanslagen, het laatst in 2015 buiten het Amerikaanse consulaat, met allemaal geradicaliseerde, lokale daders. En waren er niet onlangs drie jonge Koerdische ISIS-adepten die het provinciehuis binnendrongen? En hadden zich niet maar liefst 250 Koerden aangesloten bij ISIS en mag een aantal imams niet meer preken omdat ze als salafist verdacht worden van ISIS-sympathieën?

Dat zijn de redenen waarom ik de drie jaren dat ISIS grote delen van Irak bezet hield, soms op kilometers van Koerdisch grondgebied, geen buitenlandse toeristen heb willen rondleiden. Dat dergelijke trips voor komend voorjaar eindelijk weer op mijn agenda staan, geeft aan dat ik de risico’s weer acceptabel acht.

Erbil als veilige stad. Helaas, ik heb nog een paar kanttekeningen. Vrouwen zijn er in hun eentje niet zonder meer veilig, zeker niet als ze een stukje gaan wandelen. Vooral buitenlandse vrouwen kunnen er dan op rekenen dat auto’s stoppen en jonge mannen zich opdringen. Want wij vrije westerse vrouwen zijn toch voor alles in? En Afrikaanse, of Afrikaans-Amerikaanse vrouwen zijn helemaal vogelvrij voor veel mannen in een land waar seks buiten het huwelijk een taboe is, en de eer van de eigen vrouwen hoog staat aangeschreven.

En veilig is de stad ook niet voor uitgesproken tegenstanders van de regerende Koerdische partij KDP. Demonstreren is meestal verboden, en bij protesten zijn vorig jaar tientallen mensen mishandeld. Activisten lopen de kans te worden opgepakt, en een blogger die iets te onaardigs schreef over de regende familie is een paar jaar geleden door hit-men vermoord.

Leuk

Is Erbil een leuke stad? Als je als vakantieganger op basis van die hoge notering voor veiligheid overweegt te komen, want is er dan te zien en te doen? Je kunt naar de eeuwenoude citadel, of de bazaar aan de voet ervan. Of naar enkele stoffige musea, waarvan eigenlijk alleen het textielmuseum in de citadel echt de moeite waard is. Je kunt in de parken lopen, en daar vanuit een luchtballon over de stad uitkijken die vooral uit moderne gebouwen bestaat. Je kunt wat gaan drinken in de christelijke wijk, of duur eten in een 5 sterrenhotel, of naar een winkelcentrum (maar dat kan je thuis ook). Of je kunt tussen de Koerdische mannen kebab eten in een eethuis, of mierzoete thee drinken en backgammon spelen in een theehuis.

De verwende westerse reiziger is daar in een dag of twee wel klaar mee. Dat is het moment dat ik mijn reizigers meeneem om buiten de stad watervallen, kloosters en oude stadjes te zien en kunstenaars te ontmoeten. Want Erbil is vooral ook een wat saaie, bijna dorpse stad, waar pas door de expats vanaf 2010 meer leven in de brouwerij is gekomen. Dat dit het centrum is van de Koerdische macht merk je nauwelijks, maar misschien geldt hetzelfde ook wel voor Den Haag.

Verslaafden

Wat heb je niet in Erbil – en dat zal zeker hebben bijgedragen aan het tot stand komen van de notering? Er zijn geen zichtbare drugsverslaafden, of verdwaalde zielen die rondhangen. De straffen voor drugsgebruik en -verkoop zijn hoog, dus houden gebruikers zich gedeisd. En familieleden met een gekte of gebrek, worden vanwege de schaamte die zij oproepen meestal ook thuisgehouden. Daarentegen stikt het bij de stoplichten van bedelende kinderen.

Een ander voordeel is dat je als gevolg van de recessie van de afgelopen jaren door de lage olieprijs, en de strafmaatregelen die Bagdad tegen de Koerden nam nadat die zich voor onafhankelijkheid uitspraken, bijna lege hotels aantreft die hun kamers in de uitverkoop hebben gedaan.

Zeg ik nou dat je maar beter niet naar Erbil kunt reizen? Nee, kom vooral om zelf te ervaren hoe lekker het is om rond te lopen zonder de angst te worden beroofd. En als Europeaan krijg je bij aankomst zomaar een visum voor dertig dagen in je paspoort, waarmee je de hele Koerdische Regio van Irak komt ontdekken. Maar temper je verwachtingen over avontuur in het gevaarlijke Midden-Oosten. Want het is vooral de saaie gezapigheid die Erbil zo veilig maakt.