Koerdisch schandaal lijkt topje van een ijsberg

De Koerdische premier Barzani is onderwerp van een corruptieschandaal. De man die zegt geen geld te hebben voor salarissen van Koerdische ambtenaren of voor studentenvergoedingen, gaf ruim 18 miljoen dollar uit aan een apotheek in Miami.

Door Judit Neurink

Terwijl vliegtuigladingen ontevreden Koerden gerepatrieerd worden uit Minsk, is Iraaks Koerdistan in de ban van een corruptieschandaal. De Koerdische premier Masrour Barzani blijkt eigenaar te zijn van een apotheek in het Amerikaanse Miami ter waarde van ruim 18 miljoen dollar.

Het is niet voor het eerst dat de regerende Barzani-familie in het nieuws komt met dit soort investeringen. Er staan ook een paar dure villa’s in Beverly Hills, California en Virginia op hun naam. Tot nu toe is in Amerika onroerend goed bekend met een gezamenlijke waarde van 75,5 miljoen dollar.  Daarnaast zijn er meerdere appartementen in Dubai, onder meer in de superdure Burj al-Khalifa toren, die rechtstreeks gekoppeld kunnen worden aan de Barzani’s.

Daarvoor was nogal wat zoekwerk nodig, want de Barzani’s verbergen hun aankopen achter allerlei front-bedrijven. Dat de jonge Amerikaanse journalist Zack Kopplin daar überhaupt iets van boven water heeft weten te krijgen, wijt hij zelf aan de slordigheid van advocaten. In The American Prospect doet hij zorgvuldig uit de doeken hoe hij op documenten stuitte die de naam van de huidige Koerdische premier vermelden en zijn handtekening dragen.

Vraag

De vraag die hij vervolgens op tafel legt is hoeveel meer er nog moeten zijn, die niet door lekken (zoals via de Panama papers) en slordige advocaten aan de oppervlakte zijn gekomen. Voor de meeste burgers in Koerdistan is dat allang geen vraag meer. Ook zonder de bewijzen zijn zij er al jaren van overtuigd dat de twee belangrijkste families in Koerdistan, de Barzani’s en Talabani’s, steeds rijker worden door olie-inkomsten af te romen en de economie te beheersen.

Terwijl de Koerden daar zelf  steeds minder van meekrijgen. Alleen als je salaris komt van de aan de families verbonden partijen, heb je niet veel te klagen. Maar alle andere Koerden kregen de afgelopen jaren te maken met het maandenlang niet uitbetalen van salarissen en het korten daarop. Voor de economie die afhankelijk is van dat geld was dat natuurlijk ook een ramp.

Koppler werkt al jaren aan het sporen naar bewijzen voor de grootscheepse corruptie in Irak. Hij ontdekte bijvoorbeeld dat zowel de Iraakse premier Nouri al-Maliki als de Barzani’s zich verrijkten via bijzonder lucratieve contracten met Amerikaanse militaire bedrijven. Daarnaast zijn er al een tijdje berichten over Koerdisch geld dat onder meer vanwege oliedeals vastzit in Libanon vanwege de bankencrisis daar.

Wat bijzonder is aan de jongste onthullingen is dat die opeens een rechtstreekse link leggen met de zittende premier van Koerdistan die publiekelijk belooft de corruptie te bestrijden. Kijk nou, zeggen de Koerden: de premier koopt een gebouw voor 18 miljoen dollars in Amerika maar kan zich de salarissen van Koerdische ambtenaren niet veroorloven!

Nep

Masrour Barzani is in de ontkenningsmodus geschoten: de documenten die Koppler toont zijn nep, het is niet zijn handtekening, enzovoorts. Koppler liet vervolgens op de Koerdische TV zien hoe hij de documenten, die nog steeds online staan, heeft gevonden. Dat leverde het station, NRT, een aanval op zijn website op. Vanuit Turkije, India, Saoedi-Arabië en Koerdistan zelf werden 441 miljoen pogingen gedaan om die site uit de lucht te halen.

Want Koppler haalde de verdediging van de premier en zijn volgelingen onderuit dat zijn claim vervalst is en nooit staande zal blijven in een rechtszaal. Opvallend is in dat kader dat de premier, onder wiens bewind zes journalisten celstraffen kregen voor opgeklopte aanklachten, ervan heeft afgezien de schrijver en het blad in de VS voor de rechter te dagen wegens smaad.

In plaats daarvan beschuldigde Barzani Kopplin er in een officiële verklaring van een affaire te hebben met een Koerdische activiste tegen corruptie, de echtgenote van een onafhankelijke en uiterst kritische ex-parlementariër.  Als dat bedoeld was als een rookgordijn, dan werkte het niet. De premier kwam nog verder onder vuur te liggen.

Want met zo’n beschuldiging aan het adres van een getrouwde vrouw in een conservatieve maatschappij als Koerdistan, haalde hij een beerput aan mogelijke reacties open, waarvan eerwraak de meest waarschijnlijke lijkt. En dat voor een man die zich, anders dan zijn neef en voorganger Nechirvan die nu president is, zelf nooit in het openbaar met zijn vrouw vertoont.

Foto

Er hoorde ook een foto bij die roddel, met de activiste samen met een jonge buitenlander. Niet Kopplin echter, zoals hij zelf ook tweette. Het grappige was wel dat het origineel van de foto al snel tevoorschijn kwam, waarop de echtgenoot de derde persoon aan tafel blijkt te zijn. De andere man is een Amerikaanse vriend van het echtpaar die bij het Congres werkt.

De premier ging niet in op een oproep van de moeder van de activiste om zijn excuses te maken. Zij verklaarde dat ze “nooit had bedacht dat er een dag zou komen dat de premier van Koerdistan het gewicht van zijn functie zou gebruiken om het privéleven van mijn dochter aan te vallen.” De reactie van het Government Accountability Project, de uitgever van het blad, dat dit gevaarlijk machtsmisbruik van de premier is, kreeg al evenmin een antwoord.

Twitter ontplofte met boodschappen van dankbaarheid aan Koppler , maar vooral ook met kritiek op de twee families.  Ze werden omschreven als “twee maffiafamilies die denken dat wij hen iets schuldig zijn omdat ze Koerdistan hebben gered, terwijl dat in werkelijkheid de VS waren en het bloed van de arme Koerdische peshmerga die voor Koerdistan vochten.”

De Koerdische partijmedia lieten het schandaal echter grotendeels links liggen. De belangrijkste, Rudaw, kwam niet verder dan de verklaring van de premier. Het station is gelieerd aan president Nechirvan Barzani, zelf geen grote vriend van zijn neef Masrour, maar negatieve berichtgeving over de Barzani-familie lijkt een rode lijn.  Anderzijds kan het zijn dat de angst voor diens veiligheidstroepen leidend was, want onlangs sloten die een ander medium uit de Nechirvan-stal.

Aanvallen

En ook een partijlidmaatschap is niet voldoende om je te beschermen, ondervond voormalig lid van het Iraakse parlement voor de PUK, Arez Abdullah. Zijn publiekelijke kritiek op de Koerdische premier leidde tot directe aanvallen op hem en zijn familie.

Het schandaal is daarmee niet minder het onderwerp van de dag – of eigenlijk van de week en misschien wel de maand. Koerden herinneren elkaar eraan hoe de (jonge) zonen van de machthebbers posities krijgen toegeschoven. Nechirvan’s zoon Idriss is de bestuursvoorzitter van de Engelstalige University Kurdistan Hawler (in Erbil), en leidt ook een hulporganisatie, Rwanga. Masrour stuurt zijn oudste zoon Areen steeds vaker naar bijeenkomsten waar hij zelf geen tijd voor of zin in heeft. Ook hij heeft een universiteit: de American University of Kurdistan in Duhok

Tegelijkertijd zijn de Koerden zich bewust van hun onmacht. De twee families hebben immers hun eigen troepen en veiligheidsdiensten en hebben het justitieapparaat in hun zak. Openlijke, publieke kritiek wordt afgestraft, zoals activisten en journalisten die in Dohuk de straat opgingen om te protesteren tegen het uitblijven van salarissen ondervonden. Ze zitten al maanden vast.

Gevolgen

Toch zou de reactie van de premier wel eens onbedoelde gevolgen kunnen hebben. De suggestie is dat Koerden in de diaspora bij de Amerikanen en de EU aandringen op officieel onderzoek naar de omstreden belangen van de twee families.

Zack Koppler kondigde aan dat hij verder gaat zoeken naar bewijzen van de corruptie van de Barzani’s. “Wat is waarschijnlijker, dat dit al het onroerend goed van de Barzani’s, is, of alleen een topje van de ijsberg?”